Nie pękaj w wakacje!

Antykoncepcja jest uważana za ważny aspekt w życiu młodego człowieka, zarówno psychologiczny, zdrowotny jak i socjoekonomiczny.

Edukacja na temat możliwości i skuteczności antykoncepcji oraz chorób przenoszonych drogą płciową jest jednym z najważniejszych zadań, które postawiliśmy sobie jako Stowarzyszenie Nowa Generacja. Rozpoczynamy kampanię przedstawiającą konsekwencje nie stosowania metod barierowych antykoncepcji. Wystąpiliśmy do Ministra Zdrowia z apelem o zapewnienie darmowych środków antykoncepcyjnych (prezerwatyw) w polskich aptekach. Chcemy przedstawić najważniejsze informacje dotyczące chorób przenoszonych drogą płciową: czynniki ryzyka, objawy, powikłania oraz co najważniejsze – możliwości zapobiegania zachorowaniu.

Do barierowych metod antykoncepcji należą m.in. prezerwatywy. Chronią one partnerów przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, mogą pomóc w zapobieganiu transmisji bakterii, wirusów oraz pasożytów poprzez fizyczną izolację kontaktu z błonami śluzowymi skóry.

Choroby przenoszone drogą płciową (sexually transmitted diseases, STD)

Infekcje przenoszone drogą płciową to procesy chorobowe wynikające z kontaktu seksualnego między partnerami poprzez różne drogi: oralne, analne lub vaginalne. Należy im zapobiegać poprzez odpowiednią edukację i kontrolę barierową. Choroby przenoszone drogą płciową mogą dotykać wszystkich ludzi, często są nierozpoznawalne. Powodują zachorowalność na choroby układu rozrodczego na całym świecie.

Globalne dane epidemiologiczne dotyczące chorób przenoszonych drogą płciową według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wskazują ²:

• Na całym świecie codziennie nabywanych jest ponad 1 milion nowych potencjalnie uleczalnych infekcji, z których większość przebiega bezobjawowo. 
• Szacuje się, że rocznie dochodzi do 376 milionów nowych zakażeń jedną z czterech uleczalnych chorób przenoszonych drogą płciową: chlamydią, rzeżączką, kiłą i rzęsistkowicą. 
• Ogólna liczba zachorowań rośnie. W latach 2015-2019 odnotowano blisko 30% wzrost liczby zgłaszanych chorób przenoszonych drogą płciową w USA.
• Szacuje się, że w Stanach Zjednoczonych około 12% populacji w wieku od 14 do 49 lat jest zarażonych opryszczką. Częstość występowania wirusa opryszczki pospolitej typu 2 na świecie szacuje się na ponad 500 milionów osób.
• Szacuje się, że w 2016 r. około miliona kobiet w ciąży miało infekcję przenoszoną drogą płciową, co spowodowało ponad 350 000 powikłań porodowych i/lub noworodkowych.
• Infekcje HPV są powiązane z ponad 310 000 zgonów z powodu raka szyjki macicy rocznie.
• Kiła jest drugą najczęstszą przyczyną martwych urodzeń na świecie.
• HIV/AIDS dotknął około 37 milionów ludzi na świecie w 2016 roku.

Czynniki ryzyka zachorowania na choroby przenoszone drogą płciową:

• Kontakt seksualny bez zabezpieczenia;
• Kontakty seksualne z wieloma partnerami;
• Prostytucja;
• Młody wiek;
• Stan wolny;
• Wcześniejsze zachorowania na choroby weneryczne;
• Przyjmowanie narkotyków i nadużywanie alkoholu;

Objawy chorób przenoszonych drogą płciową:

• Owrzodzenie;
• Upławy;
• Wysypka, pieczenie, swędzenie;
• Krwawienie międzymiesiączkowe;
• Bolesność podbrzusza;
• Ból przy oddawaniu moczu;
• Ból podczas kontaktów seksualnych;

Powikłania chorób przenoszonych drogą płciową:

• Zapalenie narządów miednicy mniejszej;
• Zmiany przedrakowe i nowotwory;
• Uszkodzenie narządów: wątroby, mózgu, serca;
• Komplikacje podczas ciąży;
• Zagrożenie życia dziecka;

Podział chorób przenoszonych drogą płciową ze względu na towarzyszące objawy³:

Choroby przebiegające z owrzodzeniem jako objawem dominującym:

Pierwszym objawem powodującym zaniepokojenie wśród aktywnych seksualnie osób są zmiany mające charakter owrzodzenia zlokalizowanego na narządach płciowych lub w okolicach odbytu. Objawy te mogą występować w opryszczce narządów płciowych, kile czy we wrzodzie wenerycznym.

• Wrzód weneryczny wywołany przez patogen powodujący powstawania bolesnych owrzodzeń oraz powiększenie pachwinowych węzłów chłonnych.

• Opryszczka narządów płciowych jest zakażeniem wywołanym przez wirus HSV (HSV-1, HSV-2), zauważalnym objawem jest wystąpienie bolesnych pęcherzyków lub owrzodzeń.

• Kiła jest chorobą układową wywołaną przez krętek blady- Treponema pallidum. Choroba przebiega w trzech okresach zależnych od czasu jaki upłynął od zakażenia:
• zakażenie pierwotne – objawem budzącym podejrzenie jest owrzodzenie pojawiające się w miejscu wniknięcia krętków oraz powiększone, niebolesne węzły chłonne.

• Kiła wtórna – brak owrzodzenia, objawem dominującym są zmiany skórne o charakterze osutki oraz powiększone węzły chłonne; 
• kiła trzeciorzędowa – występują objawy narządowe w układzie sercowo-naczyniowym.

• Ziarnica weneryczna pachwin wywołana przez Chlamydia trachomatis, podobnie jak w kile pierwotnej w miejscu wniknięcia drobnoustroju do skóry powstaje niewielkie owrzodzenie. Charakteryzuje się jednostronnym powiększeniem węzłów chłonnych pachwinowych lub udowych. 

Choroby przenoszone drogą płciową przebiegające z zapaleniem szyjki macicy:

Do patogenów odpowiedzialnych za zapalenie szyjki macicy należą bakterie: Chlamydia trachomatis, Neisseria gonorrhoeae; pierwotniak: Trichomonas vaginalis oraz wirusy: HSV (zwłaszcza typ 2) oraz HPV. Choroba może przebiegać bezobjawowo. Objawami zauważalnymi przez kobiety są: ropna lub śluzowo-ropna wydzielina z kanału szyjki macicy, plamienia po współżyciu oraz krwawienia międzymiesiączkowe. 

W Stanach Zjednoczonych zakażenie Chlamydią jest najczęstszą chorobą zakaźną rozpoznawaną u kobiet poniżej 25. roku życia. 

Rzeżączka często przebiega bezobjawowo u kobiet, u mężczyzn powoduje przykre dolegliwości bólowe w trakcie oddawania moczu. 

Zakażenie Human Papilloma Virus dotyczy głównie młodych osób, w wieku 15-25 lat. Wyróżnia się typy onkogenne związane z powstawaniem zmian przednowotworowych i nowotworów narządów płciowych oraz odbytu oraz nieonkogenne odpowiadające za powstawanie kłykcin kończystych. Zakażenie najczęściej przebiega bezobjawowo.

Choroby przenoszone drogą płciową z występowaniem upławów pochwowych:

Upławy pochwowe towarzyszą zapaleniu pochwy, dodatkowymi przykrymi objawami są nieprzyjemna woń oraz świąd 

Wśród zakażeń pochwy wymieniane są:

• Bakteryjne zapalenie pochwy (waginoza bakteryjna) wywołane przez namnażające się bakterie. Charakterystycznym objawem jest obecność białych, rzadkich upławów pokrywających ściany pochwy.
• Rzęsistkowica charakteryzująca się obecnością obfitych, żółto-zielonkawych upławów, którym towarzyszy nieprzyjemny zapach.

Choroby przenoszone drogą płciową niedające objawów w obrębie narządu płciowego: 

• wirus zapalenia wątroby typu B i C
• ludzki wirus niedoboru odporności (human immunodeficiency virus, HIV)

Co zrobić, aby uniknąć infekcji?

Współżycie z jednym, stałym partnerem zmniejsza prawdopodobieństwo zarażenia. Farmakologiczne środki antykoncepcyjne nie chronią przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, dlatego należy stosować środki barierowe- prezerwatywy, które znacznie ograniczają ryzyko zakażenia. Należy jednak mieć świadomość, że nie chronią one w 100% przed chorobami wenerycznymi.

Poniżej kilka danych potwierdzających zasadność stosowania prezerwatyw, zaczerpniętych z badań naukowych dotyczącej konkretnego patogenu: wirusa HPV- Human Papilloma Virus- Wirus Brodawczaka Ludzkiego:

Prezerwatywy są skuteczne w fizycznym izolowaniu infekcji HPV, a mężczyźni, którzy nie używają prezerwatyw, mają wyższe wskaźniki infekcji HPV (Vardas i in., 2011). Zgodnie z wynikami badań przeprowadzonych przez Nielson i wsp. (2007), liczba prezerwatyw stosowanych w ciągu ostatnich trzech miesięcy jest powiązana z niższą częstością występowania wirusa HPV. Jedna analiza przekrojowa obejmująca trzy kraje sugeruje, że konsekwentne stosowanie prezerwatyw jest ważnym czynnikiem wpływającym na niski wskaźnik wykrywalności dowolnego typu HPV.(Repp i in., 2012). Inne badanie przekrojowe z udziałem 393 mężczyzn wykazało, że regularne stosowanie prezerwatyw podczas stosunku płciowego jest skorelowane ze zmniejszeniem onkogennego i ogólnego ryzyka HPV, co jest podobne do wyników poprzedniego badania (Baldwin i in., 2004). W związku z tym stosowanie prezerwatyw podczas stosunku płciowego ma zasadnicze znaczenie dla zapobiegania przenoszeniu i zakażeniu HPV. ¹

Źródła:

1 Zou K, Huang Y, Li Z. Prevention and treatment of human papillomavirus in men benefits both men and women. Front Cell Infect Microbiol. 2022 Nov 24;12:1077651. doi: 10.3389/fcimb.2022.1077651. PMID: 36506029; PMCID: PMC9729793.

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9362696/

2 Garcia MR, Leslie SW, Wray AA. Sexually Transmitted Infections. [Updated 2023 May 30]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan

3. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom 2